Συχνά ακούμε ότι ζούμε σε καιρούς αβεβαιότητας. Οι άνθρωποι είναι όντα που επιζητούν να βρίσκουν νόημα στη ζωή τους, έτσι είμαστε φτιαγμένοι. Προσπαθούμε να ορίσουμε καταστάσεις, να εντάξουμε σε κατηγορίες, ακόμα και να βάλουμε ταμπέλες, με στόχο να βρούμε απαντήσεις στα ‘γιατί’ και στα ‘πώς’. Σκεφτόμαστε το παρελθόν μας και το μέλλον μας. Όταν, όμως, οι απαντήσεις είναι δύσκολο να βρεθούν, εμφανίζεται η αβεβαιότητα, που γεννάει έναν έντονο φόβο.
Για να βάζουμε τα πράγματα στη θέση τους, ο φόβος είναι ένα πολύ χρήσιμο συναίσθημα. Μας προστατεύει από επικίνδυνες καταστάσεις, μας υπενθυμίζει να είμαστε επιφυλακτικοί σε άγνωστα περιβάλλοντα και μας προετοιμάζει για την περίπτωση που κάτι θα πάει στραβά. Υπάρχουν, όμως, φορές που η αγωνία για το τι μπορεί να συμβεί είναι τόσο μεγάλη, που τα σενάρια που φτιάχνουμε στο μυαλό μας βασίζονται περισσότερο στη φαντασία παρά στην πραγματικότητα. Κι εκεί πιανόμαστε στην παγίδα της αβεβαιότητας και ο έντονος φόβος μάς κρατάει πίσω.
Η παγίδα της αβεβαιότητας αποκτά μεγάλη δύναμη, καθώς τα συναισθήματα που νιώθουμε, όταν κάνουμε τέτοιου είδους σκέψεις, είναι έντονα. Καθώς προσπαθούμε να αποδώσουμε νόημα στην ένταση των συναισθημάτων, ως αποτέλεσμα θεωρούμε ότι οι αγωνιώδεις σκέψεις και τα σενάρια που κάνουμε πρέπει να έχουν δόση αλήθειας μέσα τους. Η ειρωνία είναι ότι δε συνειδητοποιούμε ότι έτσι εμπλεκόμαστε σε ένα φαύλο κύκλο, που φτιάχνουμε μόνοι μας: ο φόβος εντείνεται, η αγωνία μεγαλώνει και πιθανόν αυτό το οποίο φοβόμαστε να γίνει τελικά πραγματικότητα!
Η Εύα* ήρθε σε θεραπεία πριν από λίγους μήνες με συμπτώματα έντονου άγχους, με αφορμή μια παρουσίαση που είχε να κάνει στη δουλειά της. Ενώ η προϊσταμένη της της έλεγε ότι δεν είχε τίποτα να φοβηθεί και οι ικανότητές της στο εργασιακό περιβάλλον ήταν αποδεδειγμένες, η Εύα εξακολουθούσε να ταλαιπωρείται από σκέψεις αβεβαιότητας: «Κι αν χάσω τα λόγια μου, την ώρα της παρουσίασης; Θα γίνω ρεζίλι μπροστά στο διευθυντή και θα με απολύσει. Δεν μπορώ να το κάνω!» Με το να επαναλαμβάνει το ίδιο σενάριο στο μυαλό της, είχε τόσο κατακλυστεί από άγχος, που ήταν πολύ πιθανό όντως να έχανε τα λόγια της την ώρα της παρουσίασης!
Παρόμοια αβεβαιότητα υπάρχει και κατά τη διαδικασία της θεραπείας. Εκτός από το θεραπευόμενο που μπαίνει στη θεραπευτική διαδικασία, έτσι και ο θεραπευτής μπορεί να νιώθει στην αρχή ότι προσπαθεί να βρει το δρόμο: να εδραιώσει τη θεραπευτική σχέση, να αποφασίσει με τον πελάτη ποια στρατηγική θα επιλέξουν, ανάλογα με τις δυσκολίες του πελάτη, να διαλέξει ποια κατεύθυνση θα πάρουν, ανάλογα με τους στόχους που θα βάλουν από κοινού. Πέρα από τις θεραπευτικές παρεμβάσεις και τεχνικές, το σημαντικό για εμάς τους θεραπευτές είναι ότι έχουμε απέναντί μας έναν άνθρωπο (ή ένα ζευγάρι ή μια οικογένεια ή μια θεραπευτική ομάδα), που ζητά τη βοήθειά μας για όποιες δυσκολίες αντιμετωπίζει. Πρέπει να έχουμε υπομονή, μερικές φορές να παίρνουμε ρίσκα, χωρίς να ξέρουμε ακριβώς πού θα μας βγάλει, και να εμπιστευθούμε τη διαίσθησή μας ότι τελικά θα βρούμε το δρόμο. Έτσι, θα προχωρήσουμε παρέα με το φόβο προς την αβεβαιότητα.
(Παρεμπιπτόντως, η Εύα, αφού συνειδητοποίησε πώς είχε πιαστεί στην παγίδα της αβεβαιότητας και πώς ο φόβος της την κρατούσε πίσω, τα πήγε εξαιρετικά στην παρουσίασή της!)
*Το όνομα έχει αλλαχτεί, για να προστατευτεί η ταυτότητα του ατόμου.